#Soğan

TMO'nun Patates ve Soğana Müdahale Etmesi Gerekiyor!

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 9 Ekim Çarşamba günü Niğde’de patates ve kuru soğan hasat törenine katıldı. TZOB Başkanı Bayraktar Niğde ve Nevşehir Ziraat Odası Başkanları ile basın açıklaması yaptı. Bayraktar yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi; “Ülkemizde hemen hemen her ilde patates üretimi yapılıyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre; 2023 yılında 5 milyon 700 bin ton üretim gerçekleşti. Patates üretimimizde bir önceki yıla göre bu yıl yüzde 9,6, patates ekim alanında ise yüzde 8,4 oranında artış meydana geldi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı 2024 yılı Bitkisel Üretim 1. Tahmin verilerine göre;  patates üretim miktarının bir önceki yıla göre yüzde 14 oranında artarak 6 buçuk milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Ülkemizde patates üretiminin yoğun olarak yapıldığı Niğde,  Afyonkarahisar, Kayseri, İzmir, Konya, Sivas, Nevşehir, Aksaray ülke üretiminin yüzde 70,6’sını, ekim alanlarının ise yüzde 65,7’sini oluşturuyor. Bu illerimizi sırasıyla Adana, Bitlis, Erzurum, Hatay, Bolu, Trabzon ve Karaman takip ediyor. Ülkemiz üretiminin yaklaşık yüzde 79 buçuğu bu illerimizde yapılıyor. “Patates ve kuru soğan üreticilerimiz arzda yaşanacak artıştan dolayı fiyatların düşmesi endişesini yaşıyor” 2023 yılında patatesin yurt içi kullanımının 4 milyon 934 bin 385 ton olduğu ve ülkemizde yeterlilik derecesinin yüzde 103,6 olduğu biliniyor. Odalarımızdan edindiğimiz bilgiye göre, ülkemiz üretim artışının daha da fazla olacağını, geçen yıla göre yaklaşık 1 buçuk milyon ton fazla patates üretimi gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Üreticilerimiz, arzda yaşanacak bu artış sonucu fiyatların düşmesi endişesini yaşıyor. Ülkemizde kuru soğan üretimine gelince 67 ilimizde kuru soğan üretimi yapılıyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre; 2023 yılında 2 milyon 600 bin ton üretim gerçekleşti. Kuru soğan üretiminde bir önceki yıla göre yüzde 10,6, ekim alanında ise yüzde 5 oranında artış meydana geldi. Bitkisel Üretim 1. Tahmin verilerine göre;  kuru soğan üretim miktarının 2023 yılına göre yüzde 7,7 oranında artarak 2 milyon 800 bin tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Kuru soğanda üretimin iller bazında dağılımına baktığımızda, yüzde 38,1’lik payla ilk sırada Ankara yer alıyor. Ankara’yı yüzde 12,8 ile Amasya ve yüzde 11,8’lik payla Çorum takip ediyor. Bu illerimizi sırasıyla Eskişehir ve Hatay (yüzde 5,4), Adana (yüzde 4,7 ) takip ediyor. Niğde 21 bin 987 ton üretim ve yüzde 0,8’lik pay ile 14. sırada, Nevşehir ise bin 448 ton üretim ve yüzde 0,1’lik pay ile 39. sırada yer alıyor. Kuru soğanın yurt içi kullanımı 2 milyon 187 bin 965 ton olduğu ve ülkemizde yeterlilik derecesinin yüzde 102,9 olduğu biliniyor. Halen patates fiyatları maliyetinin altında. Geçen yıl ortalama 9 buçuk lira olan üretici fiyatı bu yıl yüzde 50,5 oranında düşüşle 4 lira 70 kuruşa satılıyor. Kışlık patateste depo ve işçilik giderleri maliyetleri daha da artırıyor. Çiftçilerimizin buna tahammül etmesi mümkün değildir. Bir sonraki senede üretimden vazgeçtiği için fiyatlar patlıyor. Üreticilerimiz tekrar ekmeye başlıyor, üretim artıyor ve fiyatlar dip yapıyor. Bu durum sürdürülebilir değildir. Bunun doğal sonucu olarak üretimden vazgeçen özellikle gençlerimiz şehirlere göç ediyor. Tarımda çalışacak insan bulamıyoruz. Doğru tarım politikalarıyla bu kısır döngüye bir son verilmelidir. Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak yıllardır soğan, patates gibi üretimde dalgalanmaların çok sık yaşandığı ürünlerde üretim planlaması yapılması talebimizin dikkate alınarak, 2025 yılı desteklerinde patates ve kuru soğanın üretim planlamasında yer alması çiftçilerimiz için olumlu bir adım olmuştur.  Ancak bununla yetinilmemeli, sorunlar kalıcı olarak çözülmeli, üreticilerimizin üzerindeki girdi yükü hafifletilmeli, yaşanan tüm bu sıkıntılar sonucu borçlarını ödemekte zorlanan çiftçilerimizin kredi borçları ertelenmelidir. Tüketici fiyatları arttığında yapılan hızlı müdahale, üretici fiyatları düştüğünde ve pazarlama sorunları yaşandığında da aynı hızda yapılmalı, üreticiler mağdur edilmemelidir.  Patateste ihracatın açık olmasına rağmen fiyatların düşük olması daha da endişe verici bir durumdur. Kuru soğanda da durum pek farklı değildir. Ülkemiz kuru soğan üretiminde de bir önceki yıla göre yaklaşık 200 bin ton artış olacağı tahmin ediliyor. Bu durum üreticilerde fiyatlarının düşmesi korkusunu beraberinde getiriyor. Diğer taraftan çiftçimiz ürününü 4 lira 70 kuruşa satarken markette yüzde 206 fark ile 14 buçuk liraya, satılmasından da çok rahatsızdır. Aradaki makasın kapanması için, piyasadaki fiyatların kontrol altına alınması, tüketicilerin artan fiyatlar karşısında korunması adına gıda ürünlerinde tavan fiyat uygulaması, üreticilerimize de taban fiyat uygulanması konusunda çalışmaların bir an önce yapılması önemlidir. “Toprak Mahsulleri Ofisi’nin devreye girerek patates ve kuru soğana müdahale etmesi gerekiyor” Kısıtlı açılan kuru soğan ihracatının tamamen açılması, yeni pazarlar bulunması ve önceki yıllarda olduğu gibi Toprak Mahsulleri Ofisi’nin devreye girerek patates ve kuru soğana müdahale etmesi gerekiyor. Devlet eliyle yapılacak patates alımlarında, üreticilere verilecek her türlü hizmette, ziraat odaları görev yapmaya hazırdır. Nitekim 2021 yılında TMO alımlarında çiftçilerin patates ve soğanlarının alımında ziraat odaları devreye girerek çürümüş ve filizlenmiş ürünleri ayıklamış, çuvallamış ve bu hizmetlerin karşılığını TMO’dan almıştır. Alımı yapılan ürünlerin ülkemizde sosyal yardımlar kapsamında olan kişilere ve yurt dışında da insani yardımlar kapsamında ihtiyacı olan ülkelere gönderilmesi sağlanmalıdır. Belediyelerimiz de bu konuda inisiyatif almalı, sosyal yardım programlarına patates ve kuru soğan dağıtımını da eklemelidir. Unutmayalım ki, üreticilerimizin tarımdan kopması halinde yaşanacak sorunların faturasını daha ağır olacaktır.”